Thứ nhất, mở rộng nguyên tắc phân quyền

Tại khoản 1 Điều 12 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định: Việc phân quyền cho chính quyền địa phương các cấp phải được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội, trong đó xác định rõ chủ thể thực hiện, nội dung, phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, bảo đảm các nguyên tắc phân định thẩm quyền và phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp quy định tại Luật này.

=> Như vậy, theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 việc phân quyền được mở rộng cụ thể phải được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội. Trước đây Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 chỉ quy định việc phân quyền cho các cấp chính quyền địa phương phải được quy định trong luật.

Thứ hai, về tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính

Tại Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định: Chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện, xã là cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Bổ sung thêm: trường hợp Quốc hội có quy định về việc không tổ chức cấp chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính cụ thể thì chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính đó là Ủy ban nhân dân.

Thứ ba, bổ sung thêm tiêu chuẩn của Đại biểu Hội đồng nhân dân

Tại khoản 3 Điều 5 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 bổ sung thêm tiêu chuẩn của Đại biểu Hội đồng nhân dân là phải: Cư trú hoặc công tác tại cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở đơn vị hành chính mà mình là đại biểu Hội đồng nhân dân

Thứ tư, sửa đổi cơ cấu tổ chức của HĐND

(i) Cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân

Tại Điều 27 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân gồm Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và các đại biểu Hội đồng nhân dân.

(ii) Về hoạt động của Ủy viên của các Ban của Hội đồng nhân dân

Tại điểm đ khoản 3 Điều 27 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định Ủy viên của các Ban của Hội đồng nhân dân các cấp là đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động không chuyên trách, trừ trường hợp Quốc hội có quy định khác.

Thứ năm, về số Iượng đại biểu Hội đồng nhân dân

Tại Điều 28 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định:

(i) Bổ sung thêm quy định về việc xác định số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh:

+ Thành phố trực thuộc trung ương có từ 1.000.000 dân trở xuống được bầu 50 đại biểu; có trên 1.000.000 dân thì cứ thêm 60.000 dân được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 85 đại biểu

+ Thành phố Hồ Chí Minh được bầu 95 đại biểu. Số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô.

(ii) Bổ sung thêm quy định về việc xác định số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện:

+ Quận có từ 100.000 dân trở xuống được bầu 30 đại biểu; có trên 100.000 dân thì cứ thêm 15.000 dân được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 35 đại biểu;

+ Thị xã có từ 80.000 dân trở xuống được bầu 30 đại biểu; có trên 80.000 dân thì cứ thêm 15.000 dân được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 35 đại biểu;

+ Thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương có từ 100.000 dân trở xuống được bầu 30 đại biểu; có trên 100.000 dân thì cứ thêm 15.000 dân được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 35 đại biểu

(iii) Bổ sung thêm quy định về việc xác định số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã

+ Phường có từ 10.000 dân trở xuống được bầu 21 đại biểu; có trên 10.000 dân thì cứ thêm 5.000 dân được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 30 đại biểu.

Thứ sáu, về bầu các chức danh của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân

Tại Điều 34 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định:

(i) Sửa đổi về quyền hạn bầu các chức danh của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân

+ Hội đồng nhân dân bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng Ban của Hội đồng nhân dân trong số đại biểu Hội đồng nhân dân theo danh sách đề cử chức vụ từng người của Thường trực Hội đồng nhân dân.

+ Tại kỳ họp thứ nhất, Hội đồng nhân dân bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng Ban của Hội đồng nhân dân trong số các đại biểu Hội đồng nhân dân theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân khóa trước.

(ii) Sửa đổi quy định về bầu các chức danh của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân trong trường hợp khuyết Thường trực Hội đồng nhân dân

Trường hợp khuyết Thường trực Hội đồng nhân dân thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định chủ tọa kỳ họp của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh; Thường trực Hội đồng nhân dân cấp trên chỉ định chủ tọa kỳ họp của Hội đồng nhân dân cấp dưới; Hội đồng nhân dân bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng Ban của Hội đồng nhân dân trong số đại biểu Hội đồng nhân dân theo giới thiệu của chủ tọa kỳ họp.

 Nguồn: TVPL

Minh Thành